काठमाडौँ । सरकारलाई लगानीको वातावरण बनाउन सकस भएको छ । जेनजी आन्दोलनबाट बनेको अन्तरिम सरकारले आफ्नो अन्तर्य बुझ्न नसक्दा र निर्वाचन गराउने कार्य पूरा गर्नु मात्र भएको भन्नुले  लगानीको वातावरण नबन्ने देखेर  राष्ट्र बैंकले लामो समयसम्मका लागि बैंकिङ प्रणालीबाट रकम तान्न थालेको हो ।

भदौ अन्तिम साता  मसान्त तिर प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीले शपथ लिएपछि स्थिर भएको देश गतिशील हुने संकेत दर्शायो । राष्ट्र बैंकले पनि बैंकिङ प्रणालीबाट तरलता तान्दा क्रमिकरूपमा सानो समयका लागि तान्ने नीति लिएको देखियो । १२, ११ दिन गरी ४ दिनसम्मका लागि निक्षेप संकलन उपकरणको उपयोग गरी बैंकिङ प्रणालीबाट तरलता तान्ने उपाय राष्ट्र बैंकले प्रयोग ग¥यो । कार्तिक २ गते साँवा र ब्याज फिर्ता गर्ने गरी सो अवधिमा कुल १ खर्ब९५ अर्ब बराबरको तरलता राष्ट्र बैंकले तानेको थियो । अन्तरिम सरकारको पूर्णतामा ढिलाइ र अन्तरिम सरकारमा सामेल भएका मन्त्रीहरूले चुनाव गराउन यो सरकार मात्र बनेको भन्न थालेपछि लगानीकर्ताहरू निराश भएका छन् ।

कतिपय विज्ञले जेनजी आन्दोलनको बलमा बनेको सरकारले केही नयाँ भिजनका साथ चुनाव गराउने तयारी गरेको भए लगानीको वातावरण बनाउने तर्फ सरकारको पहल हुने अपेक्षा गरेका थिए ।

कार्तिक २ गते करिब २ खर्ब बराबरको सावाँ र ब्याजसहितको तरलता राष्ट्र बैंकले प्रवाह गरेपछि चाडपर्वले बजारको स्थिर थियो । त्यसयता सरकारले पनि लगानीकर्ताको मनोबल जित्न नसकेको , बजारमा चुनाव हुन नसक्ने, सरकार नटिक्ने , आदिइत्यादि टिप्पणी भइरहेकाले लगानीकर्ता विशेषगरी उत्पादनमूलक क्षेत्रमा उत्साहित हुने अवस्था बनेको देखिएन् । घरजग्गा कारोबारले पनि उत्पादनमूलक क्षेत्रलाई चलायमान बनाउने गरी गतिशीलता दर्शाएन् ।

बैंकिङ प्रणालीबाट कर्जाको माग अर्थतन्त्रका विभिन्न क्षेत्रबाट नहुने देखिएपछि राष्ट्र बैंकले  लामो समयका लागि तरलता तान्न लागेको हो ।मौद्रिक नीति र बैंकिङ प्रणालीलाई नियमन गर्ने निकाय नेपाल राष्ट्र बैंकले अर्थतन्त्रको गतिविधिलाई निरन्तर नियालिरहेको हुन्छ । सरकारको इशारा बुझिरहेको हुन्छ । निर्देश मानिरहेको हुन्छ । अर्थतन्त्रलाई प्रवाहित गर्ने मुख्य बैंकिङ सञ्जालबाट कार्तिक २ गतेको तरलतास्थितिबाट अहिलेसम्म सवा खर्ब बढी बराबरको तरलता राष्ट्र बैंकले तानिसकेको छ । मंसिर २१ गतेसम्मका लागि अहिलेसम्मको स्थितिमा सो बराबरको तरलता तानिसकिएको छ । तिहार यता राष्ट्र बैंकले १ खर्ब ३० अर्ब रकम बैंकिङ प्रणालीबाट तानेको उसका दुई सूचना अनुसार प्रष्टिन्छ ।

त्यसमध्ये ४० अर्ब बराबरको तरलता करिब ६ महिनाका लागि तानिसकेको छ । ४० अर्ब बराबरको तरलता बैशाख ९ गते बजारमा प्रवेश पाउने भएको छ । अर्को ९० अर्ब बराबरको तरलता निर्धारित ब्याजसहित मंसिर २१ गते प्रवाहित हुने अवस्था छ ।

गएको तीन महिनामा घरजग्गा कारोबार गतिशील हुन नसकेको देखिएको छ । यता उद्योगी व्यवसायी र नेपाल विद्युत् प्राधिकरणबीचको तनावले उद्योगहरू समस्यामा परेको देखिन्छ । यसले पार्ने चक्रीय प्रभावले कर्जाको मागलाई गतिशील बनाउन नसक्ने कतिपयको बुझाइ रहेको छ । बैंकिङ प्रणालीबाट कर्जा प्रवाहित नभए प्रणालीमा तरलताको अधिकता बढ्दै जान्छ । यस्तो अवस्था आए यो अवधिमा राष्ट्र बैंकले आगामी दिनमा थप रकम तान्ने सम्भावना रहेकै छ ।

यस्तोमा सरकारले अर्थतन्त्रका प्रमुख खेलाडी निजी क्षेत्रको विश्वास जितेर कर्जा प्रवाहित हुने उपाय खोज्नुपर्ने देखिएको छ । यसलाई ध्यान दिनुपर्ने छ । चुनाव आफै पनि अर्थतन्त्रलाई गतिशील बनाउने उपाय त हो तर आवश्यकता भनेको समग्र अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउनुपर्ने आवश्यकता छ । लगानी बढाउन सकसमा रहेको सरकारले आफ्ना बाध्यतालाई हटाउने उपायको खोजी गर्नुपर्ने र त्यस अनुरुप कार्य गर्न सक्नुपर्ने अपेक्षा विज्ञ पर्यवेक्षकहरूको रहेको छ ।